Online English lessons. Class 16 – Дарсҳои забони англисӣ дар пахши мустақим. Дарси 16

Замони гузашта. The Past Indefinite Tense

1. Машқи фонетикӣ

Хонед.

[a:] – rather, half

[ʌ] – suburb-[‘sʌbə:b]

[k] – technical, chemical

[au] – how, out, ground

[ɔ:] – hall, floor, corner.

Машқи лексикӣ

1. Who is on duty today? 2. What is your surname? What is the English for…?  4.Open your  books at page … 5. Clean the blackboard.  6. How long does our lesson last?  7. How many hours (lessons) have you today?  8. When do your classes begin?  9. What is your home task for to day?

Замони гузашта – Past Indefinite ҳодисаи дар гузашта воқеъ шударо нишон медиҳад.

Ман дируз ба кино рафтам. I went to the cinema yesterday.

Вай дируз бисёр кор кард. He worked much yesterday.

Имлои баъзе феълҳо дар замони гузашта

а) феъли якҳиҷогии , ки бо ҳамсадо тамом мешавад, дар замони гузашта ( Past Indefinite) он ҳамсадо дар  навишт такрор меёбад.

to stop – stopped; to plan – planned.

б) агар ҳарфи  “y” пас аз ҳамсадо ояд ,” y” ба “i” мубаддал мегардад.

to cry – cried; to try – tried; to study – studied

The Past Indefinite шакли дуюми  феъл ба ҳисоб меравад. Барои ифодаи  хабари ҷумла дар забони англисӣ феълҳоро  ба ду гуруҳ , феълҳои дуруст (regular verbs) ва феълҳои нодуруст (irregular verbs) ҷудо мекунанд .  Ҳамчунин, сохташон дар замони гузашта якхела нест.Феълҳои дурустро дар  замони гузашта  бо илова намудани суффикси – ed месозанд.

Infinitive	Indefinite	Past Indefinite	Participle  II.
to want to ask to work to open	want,wants  ask, asks                        work, works                  open opens	wanted asked worked opened	wanted asked worked opened

Суффикс  ‘’-ed ‘’чунин  талаффуз карда мешавад:

[t] – баъд аз ҳарфҳои ҳамсадои беҷаранг:  she walked [wə:kt]

[d] – баъд аз садонокҳо ва ҳамсадоҳои ҷарангдор :played [pleid],  he called [k ɔ :ld], showed [∫oud], opened [oupnd]

[id] – баъд аз  t  ва  d:  we decided [disaidid], wanted [ wɔntid]

Шакли хабари тасдиқии Past Indefinite барои ҳамаи шахсҳо якхела аст ва амалеро, ки дар замони гузашта иҷро мешавад мефахмонад ва  ба замони ҳозира даҳл  надорад.

Чунин  зарфҳо дар замони гузашта бештар истифода мешава:

yesterday – дина, дирӯз

yesterday morning – дина пагоҳӣ, дирӯз пагоҳӣ

last week – ҳафтаи гузашта

last month – моҳи гузашта

last night – шаби гузашта

a year ago – як сол қабл (пеш)

last year – соли гузашта

last time –  дафъаи гузашта

the other time – дар рӯзҳои гузашта

ago – пеш, қабл

not long ago – на он қадар пеш аз

Шакли дуюм ва сеюми феълҳои нодурустро  аз қоида берун месозад. Яъне  феълҳои нодурустро  бо қоидаҳои гуногун  месозанд. Се шакли феълҳои нодурустро  бояд азёд кард.

1. Феълҳое, ки овози садоноки дохилии худро  иваз мекунанд;

to sing – sang – sang; to come – came – come

2. Ҳарфи садоноки решагӣ тағйир меёбад ва дар охири калима “en” илова мешавад;

to break – broke – broken

to  speak – spoke – spoken.

3. Ҳарфи ҳамсадои ҷарангдор ба ҳарфи ҳамсадои беҷаранг табдил  меёбад.

to send – sent – sent

to build – built – built

4. Феъл шаклан тағйир намеёбад;

to put – put – put

to set – set – set

5.Решаи калима нав мешавад;

to be – was, were – been

to go – went – gone

6.Феълҳои нодурусти махсус;

to have – had – had

to make – made – made

Аломатҳои феъл дар Past Indefinite (Замони гузашта)

1. феъли ёридиҳанда “did” доранд;
2. бандак “ed”доранд;
3. шакли 2 юми феълҳои нодуруст тағйир меёбад.

Масдари феълҳое,ки дар Past Indefinite Tense  аст, чи хел муайян кардан лозим аст? Бояд ба таври зерин муайян сохт:

He worked – to work

He went – to go

Масдари ин феълҳоро нависед.

Was, had, answered, studied, saw, played, worked, opened, took, were, did.

Шакли саволӣ ва инкории Past Indefinite бо феъли ёридиҳандаи  to do – did  дар замони гузашта  ва масдари феъли асосӣ бе ҳиссачаи to сохта мешавад.

Did he work? Did he go?

I played football yesterday. Did I play football yesterday?

Шакли инкорӣ

I worked – I did not work.       I didn’t  work.

I went – I did not go.                I didn’t go.

I played football yesterday. I  didn’t play football yesterday.

Феълҳои to be, to have (шакли 2;  was, were, had) дар ҷумлаҳои саволӣ ва инкорӣ бе феъли ёридиҳанда  to do сохта мешавад. I was in  Dushanbe last year – Was I in Dushanbe last year?.

I was not in Dushanbe last year.

WAS  ё WERE?

1.Where …you yesterday evening? You …. (not) at home,… you?

I … at the cinema.

2.Oh  …_ you?    What …       on?

“A Lucky Husband”.

3. .…__ it interesting?

Oh, no! It_ … (not) interesting at all. It ….. very boring!

Машқҳои грамматикӣ

1). Шакли 2- уми  ин феълҳои дуруст ва нодурустро нависед:                  

to look,  to watch,  to call, to build, to be, to have, to do, to read, to know, to tell, to write, to make, to say, to come, to see, to want, to visit, to open, to close, to study, to play, to go, to buy, to bring, to get up, to sit.

2). Хабарҳои ин ҷумлаъро ба  Past Indefinite Tense гардонида нависед.

1. Do you live in Khujand? 2. He does not come to the lessons.  3. They go to the Institute every morning.

3).Ҳамаи намуди саволҳоро гузоред.

1. Ann went to Leningrad in 1977
2. They liked to read books at home last year.
3. I bought a good tape – recorder yesterday.
4. She felt a new interest in the city.
5. She began to gather up her small trunk.
6. A thin woman met Carrie at the station.
7. She saw her sister’s husband.
8. Ahmad sat with her sister in the kitchen.

4). Ба забони англисӣ тарҷума кунед.

1. Ӯ ба ман рӯзи гузашта китоби англисиро надод.
2. Соли гузашта дар Душанбе будед?
3. Рӯзи гузашта ба кино рафта будед?
4. Як ҳафта пеш китоби англисӣ дошта будед?
5. Ӯ забони англисиро соли гузашта азхуд кард.
6. Ӯ китоби англисии маро ҳафтаи гузашта гирифт.

6).Феълҳои нодурустро азёд кунед.

Infinitive (шакли 1)	Past Indefinite (шакли 11)	Participle II (шакли 111)	Тарҷума
to be	was, were	been	будан
to become	became	become	расидан
to begin	Began	begun	сар кардан
to break	broke	broken	шикастан, вайрон кардан
to bring	brought	brought	овардан
to build	built	build	сохтан
to burn	burnt	burnt	сӯзондан
to buy	bought	bought	харидан
to choose	chose	chosen	интихоб кардан
to come	came	come	омадан
to cut	cut	cut	буридан
to do	did	done	кардан
to draw	drew	drawn	расм кашидан
to drink	drank	drunk	нӯшидан
to drive	drove	driven	бурдан
to eat	ate	eaten	хӯрдан
to fall	fell	fallen	афтидан
to feel	felt	felt	ҳис кардан
to fight	fought	fought	мубориза кардан
to find	found	found	ёфтан
to fly	flew	flown	парвоз кардан
to forget	forgot	forgotten	фаромӯш кардан
to get	got	got	дарёфт кардан
to give	gave	given	додан
to go	went	gone	рафтан
to grow	grew	grown	саабзидан
to hang	hung	hung	овезон кардан
to have	had	had	соҳиб будан
to hear	heard	heard	шунидан
to hold	held	held	доштан
to keep	kept	kept	нигоҳ доштан
to know	knew	known	донистан
to lead	led	led	гирифта бурдан
to learn	learnt, learned	learnt, learned	омӯхтан, ёд додан
to leave	left	left	мондан,рафтан
to let	let	let	иҷозат додан
to light	lit	lit	дар гирондан
to lose	lost	lost	гум кардан
to make	made	made	кардан, сохтан
to mean	meant	meant	маънӣ доштан
to meet	met	met	вохӯрдан
to put	Put	put	гузоштан
to read	read [red]	read [red]	хондан
to ring	rang	rung	занг задан
to run	ran	run	давидан
to say	said	said	гуфтан
to see	saw	seen	дидан
to sell	sold	sold	фурӯхтан
to send	sent	sent	фиристодан
to set	set	set	гузоштан, мондан
to show	showed	shown	нишон додан
to shut	shut	shut	пӯшидан

Ба ҷумлаҳои зерин, ҳамаи намудҳои саволро гузоред.

Ask  questions on all parts of the following sentences.

1. The first lecture took place in the big hall on the second floor yesterday.
2. I always got up at 7 o’clock when I was a student.
3. Fascist Germany hoped to end the war before winter.
4. My father wanted me to become an engineer.

Матнро бо забони англисӣ тарҷума ва нақл кунед.

Please,  translate and tell this story into English.

Ин ҳодиса як чанд сол пеш дар Испания рӯй додааст. Марите 10 сола буд, аммо ӯ дар мактаб таҳсил накардааст. Ӯ бояд кор мекард ва ба оилаашон кӯмак мерасонид, токи онҳо аз гуруснагӣ  намиранд. Марите духтари қобилиятнок буд ва хондану навиштанро худаш омӯхта буд. Дӯстон ва ҳамсояхояш ӯро хеле дӯст медоштанд, зеро ӯ бисёр воқеаҳои аҷибро хуб медонист ва шабҳо ба онҳо бо шавқу ҳавас ҳикоя мекард, инчунин сурудҳои испаниро хуб мехонд ва мерақсид. Шабҳо хонаашон пур аз меҳмон  буд. Мардум хеле  сипосгузор буданд, зеро ӯ  маҳорати хуб, баъд аз рӯзӣ  вазнини корӣ истирохат бахшидан, ба онҳо дошт.Як  дафъа ба ӯ гуфтанд, ки ӯ бояд таҳсил кунад. ва Марите ғамгинона ҷавоб дод,ки  имконият надорад . Зеро ӯ ҳеч гоҳ барои супоридани имтиҳонҳои доҳилӣ маблағи кифоя надошт  Дӯстонаш ба ӯ ҳеҷ чиз нагуфтанд ва рӯзи дигар кӯдакони зиёд дар кӯчаҳо ҷамъ шуда ба одамон ҳар гуна саҳнаҳо  намоиш медоданд.  Вақте,ки онҳо рақсу бозиро ба охир расониданд, таъзим карданд. Мардум кафкӯбӣ мекарданд , пул мепартофтанд ва онҳо ҳамаи пулро ба кисаи яке аз рафиқонашон мегузоштанд. Баъзан одамон аз онҳо хоҳиш мекарданд,ки бори дигар хунармандӣ кунанд, зеро онҳо  хуб мерақсиданд. Вақтеки дӯстони Марите ба ӯ маблағи лозимиро оварданд, ӯ аввал бо чашмони худ бовар накард, вақте онҳо чи гуна ба даст овардани маблағро ба ӯ нақл карданд, ӯ ба онҳо аҳсан хонд ва ваъда дод,ки имтиҳонҳоро хуб месупорад. Дар имтиҳон бачаҳо бояд аз ягон рафтори мудоид (ба манфиат буда, фоидабахш буда) нақл менавиштанд.

Рӯзи дигар бачаҳо ба мактаб ҷамъ омаданд, то бубинанд,ки имтиҳонро супоридаанд. Марите низ дар  байни онҳо буд.  Ҳама нишаста бодиққат гӯш мекарданд ва муаллим номи  бачаҳои имтиҳон супоридаро мехонд. Аммо дар  байни номҳои зикршуда, номи Марите набуд. ‘’Наҳод Марите имтиҳонро супорида натавониста бошад?’’ бо овози баланд пурсид, яке аз дӯстонаш. ‘’Дар ин ҷо дод назан’’ ҷавоб дод муаллим. Ӯ имтиҳонро  супорида натавонист, аз сабаби он,ки матлабро (topic.)  нафаҳмидааст. Ман ба ҳама фаҳмонида будам,ки дар бораи ягон амали нек нависанд. Марите бисёр озурдахотир буд ва бо азоб ба хона баргашт.  Аз ӯ пурсиданд, ки ӯ дар нақли хаттии худ чӣ навиштааст? Ӯ ҷавоб дод: ‘’Ман навиштам,ки чӣ гуна дӯстони ман дар кӯчаҳо  барои ҷамъ кардани пул бароям мерақсиданд, то ки ман имтиҳони доҳилшавиро супорам’’.

Лутфан аз таваҷҷӯҳатон сипосгузорем ва умедворем, ки дар ҷодаи омузиши забони англисӣ андаке бошад ҳам маводу дарсҳои сомонаамон ба Шумо мусоидат кард. Хонандаи мӯҳтарам, аз Шумо эҳтиромона хоҳиш мекунем, ки ин сахифаро бо дӯстони худ дар шабакаҳои иҷтимоии поёномада бо дӯстону пайвандони худ боҳам бинед (тугмачаҳои шабакаҳои иҷтимоиро “поделиться” кунед).