Пешояндҳо
Пешояндҳо ҳиссаи номустақили нутқ буда, ба ҷумла тобишҳои маъноӣ медиҳанд. Ҳаракати самт ё ашъёро бо ягон самт нишон медиҳанд. Аз рӯи сохт(шакл) пешояндҳо ба гурӯҳҳои зерин тақсим мешаванд.
1.содда,оддӣ (in, on, at, by ва ғ.)
2.мураккаб (into, upon, outside ва ғ.)
3.таркибӣ, мураккаб (in front of, in spite of, due to ва ғ.)
Пешояндҳои вақт
by-by 7 o’clock – то соати 7
by the end of October – то охири моҳи октябр
Since – since 5 o’clock аз соати 5инҷониб
Since 1960 – аз соли 1960 инҷониб
For – дар муддати, дар давоми, дар бадали
From to (till) – аз… то
From 1936 to (till) 1950 -аз 1936 то 1950 .
From May to (till) July – аз моҳи май то моҳи июл.
Up to (то охири) до – up to the end of May – то охири май.
Пешояндҳои вақт
in – бо рӯзҳо = in the morning (evening, afternoon)
- бо моҳҳо = in May (March, June)
- бо фаслҳои сол = in Winter (Spring, Summer, Autumn)
- бо солҳо = in 1972 (1984)
on -бо рӯзҳои ҳафта,санаҳо
on Sunday (Monday …)
- бо калимаи day
on a cold day (hot)
- бо санаҳо = on the 1 st of May (7 th of …)
at – барои ишорати вақт
at 5 o’clock – дар соати 5
at 10 minutes past 5
- бо калимаи time = at that time
- бо калимаҳои night, noon = at night (noon)
- бо калимаи weekend; at the weekend дар охири ҳафта
in – пеш аз исмҳое,ки вақтро ифода мекунад баъд аз, пас аз.
in a week – баъд аз, пас аз як ҳафта (month)
in three days – баъд аз се рӯз
Машқҳои грамматикӣ
1.Ба ҷои нуқтаҳо пешояндҳои вақтро гузоред .
- The teacher comes to the University … the morning.
- … Sunday you may visit your parents.
- It is cold … winter.
- I get up … six o’clock.
2.Санаҳоро ба забони англисӣ нависед.: 23- феврал, дар соли 1974 , 8 уми март, 1- май, 7 – ноябр, 1- апрел, 1- январ, 1- сентябр.
- 3. Ба тоҷикӣ тарҷума кунед.
He is a worker. My sister combines her work and her studies.
Do you work at a factory? Are you a student? Where do you live? How many brothers have you? Does he like fishing? What is his hobby? Do you play the guitar?
Time
o’ clock – [ ə’klɔk] – соат ( деворӣ,рӯи мизӣ)
a watch – [ wɔtʃ] – соати кисагӣ ё дастӣ.
right – [ rait ] – дуруст
wrong – [ rɔŋ] – хато, нодуруст
slow – [ ‘slou ] – суст
fast – [ fa:st ] – тез, пеш
sharp – [ ʃa:p ] – аниқ,расо, дақиқ
face – [ feis ] – лавҳаи соат
hand – [ hænd ] – ақрабак, мил
a second – [ə ‘sek(ə)nd ] – сония
an hour – [ ən’auə ] – як соат
a guarter – [‘kwɔ:tə] – чорьяк
figure – [‘figə ] – симо
round – [ raund ] – доирашакл
What time is it? What is the time?
8:35 – It is 25 (minutes) to nine
8:40 – It is 20 (minutes) to nine
8:45 – It is 15 (minutes) to nine
It is a quarter to nine
8:50 – It is 10 (minutes) to nine
8:55 – It is 5 (minutes) to nine
8:05 – It is 5 (minutes) past eight
8:10 – It is 10 (minutes) past eight
8:15 – It is 15 (minutes) past eight
It is a quarter past eight
8:20 – It is 20 (minutes) past eight
8:25 – It is 25 (minutes) past eight
8:30 – It is 30 (minutes) past eight
Please, say the time
Morning: 1 o’clock in the morning – 12 o’clock in the morning.
Afternoon: 12 o’clock in the morning – 5 o’clock in the afternoon.
Evening: 5 o’clock in the afternoon – 5 o’clock in the evening.
Night: 9 o’clock in the evening – 1 o’clock in the morning.
a..m – ante meridiem (лат) = in the morning.( аз 00: 00 то 12: 00)
p.m.= post meridiem (лат) = in the afternoon or in the evening. ( аз 12:01: 23:59)
THE TIME
When we want to know the time, we look at a clock or a watch. We can see two hands on the face of the watch. One hand is long. It points to minutes. The other hand is short. It points to hours. The hands go round the face. On the face of the watch there are twelve figures from 1 to 12. When the hour hand stands on eight and the minute hand stands on twelve, it is eight o’clock sharp.
Калима ва ибораҳоро дар хотир нигоҳ доред.
half hour – нимсоат
an hour and a half – якуним соат
My watch is right – Соати ман дуруст аст(бехато мегардад)
My watch is wrong [ rɔ(n)ŋ ] – Соати ман хато аст.
My watch is 10 minutes slow – Соати ман 10 дақиқа ақиб меравад.
His watch is 10 minutes fast – Соати вай 10 дақиқа пеш меравад.
Ба саволҳо ҷавоб диҳед. ‘’ What is the time?’’ 930, 915, 1045, 1200, 525.
Бо рақамҳо нависед.
nine o’clock sharp, twenty minutes past eight, five minutes to eleven, half past three, a quarter to ten, a quarter past ten.
Машқҳоро иҷро кунед.
Ба саволҳо ҷавоб диҳед.
- What time is it by your watch?
- Is your watch right or wrong?
- How many hours has a day?
- What time is it (What is the time)?
- At what time do you have your breakfast?
- At what time do your lessons begin?
- At what time do you return home from the University?
- When do you go to bed?
- Is your watch fast or slow?
Бо забони англисӣ тарҷума кунед.
- Соати ман пеш меравад. Соати шумо ақиб мемонад.
- Соати вай дуруст мегардад.. 4. Соат чанд (аст)? 5. Соати шумо чанд аст?
Аз рафиқатон хохиш кунед, ки ӯ бо забони англисӣ ин ҷумлаҳоро гӯяд.
- Соат чанд аст?. 2. Оё соати вай ақиб мемонад ё пеш аст? 3. Кай вай бармехезад?
Ҷавоби мусбӣ ва инкорӣ диҳед.
- Is your watch right? Is his watch slow? 3. Is her watch fast?
Home task
Ба забони англисӣ тарҷума кунед.
- Кай вақтро донистан хохем, ба соат нигоҳ мекунем. Соат чанд аст? Соат 4с.30 дақиқа аст. 3. Соати шумо 5 дақиқа ақиб аст.. 4. Соати ман 2 дақиқа пеш меравад. 5. Як шабу рӯз 24 соат аст. 6. Як соат 60 дақиқа аст.7. Як дақиқа 60 сония аст. 8. Акмал соати 6 и саҳар аз хоб мехезад.
Машқҳо
Ба ҷои нуқтаҳо пешояндҳои мувофиқро нависед.
My younger sister is a pupil. She is … the 3 rd form. Every day she gets up … 730 and starts preparing to go … school. Her school is rather far … our house. It takes her about 25 minutes to get there … 8 o’clock she is ready to have her breakfast and …815 she leaves … the house. She always comes … school … time, as she does not like to the late … her lessons.
Матнро хонед ва нақл кунед.
MEALS
In the morning when we come to the dining – room we have our first meal of the day which is called breakfast. My parents are already siting at the table. They are waiting for all of us. Vera is late for breakfast as usual. Mother says to her, “Vera, you must come in time”. Vera answers, “Excuse me, mother, I’ll never be late again.” Then we have breakfast. For breakfast we have a cup of tea or milk, bread and butter, eggs, ham or sausage. We have lunch at our technical school canteen. During the lunch break we go to the canteen. There is a self service there. Two or three students on duty help to lay (set) the tables, and to clear them. We can see plates, cups, spoons, forks and knives on the tables. We take hot – dogs, bread and butter, cheese or eggs and tea or milk. But some of us prefer soup, meat or fried fish with vegetables. After the lessons we usually have dinner. We have soup, meat and vegetables or salad. At 7 – 8 p.m. we have supper. It is usually a light meal (cheese, butter, meat) and a cup of tea.
Home task
Калима ва ибораҳоро истифода бурда, матн тартиб диҳед.
Meals
| breakfast – ноништа, наҳорӣ lunch – наҳорӣ (дуюм) dinner – хӯроки пешин supper – хуроки шом tea – чой teatime – вақти чойнӯшӣ,чойхурӣ plate – табақча, табақ dish –таом, табақ, хӯрок, зарф cup – пиёла, косача, нимкоса glass – стакан,истакон saucer – табақча, тақсимӣ kettle – чойник knife – корд(ча) spoon (table spoon, tea spoon) – қошуқ (чӯмча), қошуқча (чой) fork – чангча, чангол sugar – қанд,шакар coffee – қаҳва salt – намак bread – нон butter – равған berry – буттамева nut – ҷавз, чормағз ice-cream – яхмос sweets – ширинӣ jam – мураббо honey – асал to lay the table – дастурхон паҳн кардан to clear the table – рӯи мизро ғундоштан, ҷамъ кардан to have breakfast – ноништа, наҳорӣ кардан |
meat –гӯшт fish – моҳӣ milk – шир salad – салат cheese – панир sausage – ҳасиб(ча) ham – гӯшти намакӣ ва дуддии хук, гӯшти миён egg – тухм vegetables – сабзавот tomato – помидор potato – картошка cabbage – карам cucumber – бодиринт onions – пиёз fruit – меваҳо apple – себ pear – нок plum – олу grapes – ангур orange – афлесун,пӯртаҳоқ lemon – лимон, лимӯ to have lunch – хуроки пеш аз пешинро хурдан to have dinner – хӯроки пешин хӯрдан to have supper – хӯроки шом хӯрдан to have tea – чой нӯшидан to wash up – зарф ва косаву табақҳоро шустан to ask for – хохиш кардан, пурсидан to tastenice –таъми хуб доштан to help oneself to (bread, etc.) – марҳамат, гиред хуред |
Лутфан аз таваҷҷӯҳатон сипосгузорем ва умедворем, ки дар ҷодаи омузиши забони англисӣ андаке бошад ҳам маводу дарсҳои сомонаамон ба Шумо мусоидат кард. Хонандаи мӯҳтарам, аз Шумо эҳтиромона хоҳиш мекунем, ки ин сахифаро бо дӯстони худ дар шабакаҳои иҷтимоии поёномада бо дӯстону пайвандони худ боҳам бинед (тугмачаҳои шабакаҳои иҷтимоиро “поделиться” кунед).
